Gọi là chủ nghĩa cũng hơi quá. Ở VN tuy số người chọn độc thân ngày càng nhiều nhưng họ chưa hình thành một phong trào với lý thuyết và chương trình hành động, ví dụ như feminism. Ở tây thì nó là sự đã rồi. Hiện tượng này có nhiều tên khác nhau và người ta nghiên cứu nghiêm túc về nó. Tiếng Anh có những từ như Singlism, Solo Living, MGTOW (Men Go Their Own Way)…
Trước đây người ta không kết hôn thường chỉ vì lý do tôn giáo (celibacy). Ngày nay không kết hôn có muôn vàn lý do.
Có thể họ đã tan vỡ nhiều lần và sợ cuộc sống đôi lứa. Có thể họ đã quá lứa tuổi kết hôn phổ biến nên khó tìm vợ chồng, nhất là nữ sống ở VN. Có thể họ muốn theo đuổi sự nghiệp, và công việc ấy không phù hợp với việc lập gia đình. Có thể đơn giản là họ không có nhu cầu tình dục, do bệnh lý hoặc do cơ thể sinh ra đã vậy.
Dù vì lý do gì thì trải nghiệm của một người độc thân ở VN cũng không dễ chịu cho lắm. Họ chịu sức ép lớn từ bố mẹ. Nhà nào cũng giục con thành gia lập thất: con gái ngay khi tốt nghiệp xong ĐH, con trai được hoãn đến đầu 3 thì rồi cũng bị nói xơi xơi. Ở quê các cụ còn giục sớm hơn vài năm. Trong văn hóa VN, không kết hôn bị coi là lập dị, dở hơi, ế. Nữ giới còn bị gọi bằng một cụm từ khó nghe: “bà cô không chồng”.
Gia đình nói đã đành, bây giờ đến nhà nước cũng nói. Năm 2020 Thủ tướng đích thân ký quyết định khuyến khích nam nữ kết hôn trước 30 và sinh đủ 2 con trước 35 tuổi. Đủ điều kiện thì được giảm thuế hay ưu tiên mua nhà gì đó, tôi không nhớ lắm. Người sống độc thân là những kẻ “odd one out”, bị gạt ra bên lề một xã hội tiến lên phía trước.
Ngoài sức ép tâm lý này, người độc thân còn bị phân biệt đối xử trong nhiều tình huống. Ở chỗ làm, ai chưa có gia đình được cho là “sướng”, “rảnh”. Và vì sướng, vì rảnh, họ phải gánh phần khổ, phần bận cho mọi người. Họ bị dí đi công tác, tăng ca, ít được xét tăng lương thưởng, vì “chưa vợ chồng con cái thì có gì phải lo”.
Chính tôi cũng không biết phải nghĩ gì về vấn đề này. Đứng từ góc độ của nhà lãnh đạo, một dân số già hóa và không sinh con là hiểm họa cả về kinh tế lẫn an ninh cho cộng đồng. Đứng từ góc độ cá nhân, ta cũng không nên ép uổng những người không muốn. Vậy phải làm thế nào? Và bạn, bạn nghĩ sao?
