Khi định nghĩa một sự vật, chúng ta thường nghĩ theo hướng khẳng định. Vd: “Đây là con mèo”. Chúng ta hiếm khi nghĩ ngược lại, theo hướng phủ định. Vd: “Những thứ này không phải là con mèo”.
Đi đến kết luận bằng cách phủ định là một phương pháp rất hấp dẫn. Người ta gọi nó là VIA NEGATIVA (tiếng Latin), tạm dịch là “thông qua sự phủ định”. Via negativa là một phương pháp định nghĩa thứ gì đó bằng cách chỉ ra NHỮNG GÌ KHÔNG PHẢI LÀ NÓ, thay vì mô tả trực tiếp nó là gì.
Đây là phương pháp suy nghĩ nổi tiếng trong thần học của Thiên Chúa giáo. Thomas Aquinas, nhà thần học Công Giáo vĩ đại, cho rằng con người không thể định nghĩa được Chúa LÀ GÌ, nhưng ta có thể định nghĩa Chúa bằng cách chỉ ra những gì KHÔNG PHẢI LÀ Chúa. Ví dụ ông nói rằng: Chúa không phải là cơ thể, Chúa không được tạo thành từ vật chất và hình thức, Chúa không thể được biết qua giác quan hoặc trí tưởng tượng…
Cách “nghĩ ngược” này áp dụng trong cuộc sống thế nào?
Thay vì lập ra “to-do list”, hãy thử viết một “to-don’t list”.
Nếu bạn muốn tập trung vào nhiệm vụ nào đó, thay vì tìm cách tập trung, hãy tìm cách tránh sự xao nhãng.
Steve Jobs nói rằng: “Mọi người nghĩ tập trung có nghĩa là nói “có” với thứ bạn đang cần tập trung vào. Nhưng không phải vậy. Tập trung có nghĩa là nói “không” với hàng trăm ý tưởng hay ho khác bạn đang có. Bạn phải lựa chọn thật cẩn thận. Thực ra tôi tự hào về những điều chúng tôi chưa làm cũng ngang với những điều tôi đã làm. Đổi mới có nghĩa là phải nói “không” với 1.000 thứ.”
Tỷ phú Charlie Munger cho rằng cách tốt nhất để giải quyết vấn đề là “Reverse! Always reverse!”. Ông nổi tiếng với câu nói “Tôi muốn biết tôi sẽ chết ở đâu, để tôi không bao giờ bén mảng tới đó”.
Học giả người Ả Rập Ali Bin Abi-Taleb nói rằng tránh xa khỏi những kẻ ngốc có tác dụng như đi cùng với một nhà thông thái.
Trong chứng khoán có một câu nói nổi tiếng là “Thay vì tìm cách kiếm tiền trên thị trường, hãy tìm cách đừng để mất tiền là được.”
Và câu nói ấn tượng nhất thuộc về Michelangelo, nhà điêu khắc vĩ đại thời Phục Hưng. Khi Giáo Hoàng hỏi làm thế nào mà ông có thể khắc ra bức tượng đẹp như tượng David, Michelangelo trả lời “Thật đơn giản. Tôi chỉ bỏ đi những gì không phải là David thôi”.
