Trên các app chơi cờ vua, sau mỗi ván, máy tính sẽ xếp hạng các nước đi của bạn bằng ký hiệu. Tệ nhất là Blunder (?? – Đi ngu), rồi đến Inaccuracy (?! – Thiếu chính xác), Book Move (Đánh như văn mẫu), Great Move (! – Nước đi hay), và Brilliant (!! – Nước đi thiên tài). Quan sát phần đánh giá này, tôi nhận ra là cách thắng ván cờ của tôi đang dần thay đổi.
Ở thời kỳ đầu, đánh với các đối thủ thấp, mỗi ván thắng của tôi bao gồm vài Blunder, nhiều Inaccuracy và cực nhiều Book Move. Kết luận rút ra khi đó là hạng cân amateur thì chỉ hơn thua nhau ở khoản thằng nào “chăm học” hơn. Nghiên cứu kỹ lý thuyết (các khai cuộc và biến thể) là đủ hạ gục ông amateur khác.
Càng lên cao, các ván thắng của tôi càng vắng bóng Book Move, thay vào đó là rất nhiều Great Move; đôi khi có cả Brilliant. Và những ván có dù chỉ 1 Great Move hay 1 Brilliant là những ván thắng đã đời nhất.
Nó rất đã, vì đối thủ bị nghiền nát một cách chóng vánh. Thế này nhé. Từ góc độ chiến thuật, 1 Brilliant Move sẽ lập tức dồn đối phương vào góc chết, hoặc đẩy họ vào tình thế cực kỳ bất lợi về tổng thể, làm cán cân sức mạnh nghiêng hẳn về phía tôi. Từ góc độ tâm lý, 1 Brilliant Move LUÔN nghiền nát tâm lý đối phương. Họ thường bỏ cuộc ngay sau khi nhìn thấy nước đi này, hoặc cố chơi tiếp nhưng bắt đầu rối loạn và sai lầm cứ nối tiếp sai lầm cho đến khi thua vì checkmate. So với một ván cờ nhiều Book Move đúng đắn theo kiểu sách vở, ván có Brilliant ngầu hơn và tiết kiệm thời gian hơn. Vậy trên bàn cờ, nghĩ ra Great hay Brilliant Move là cách thắng nhanh nhất.
Tuy nhiên những trận thắng kiểu này không hề hoàn hảo. Tôi vẫn bị dính khá nhiều Inaccuracy và Mistake, nhưng nước Brilliant có vẻ luôn bù lại cho những sai lầm lặt vặt này. Tôi suy ra là lo lắng về những nước đi sai nho nhỏ chỉ phí thì giờ; tôi muốn quyết liệt tìm cách kết thúc ván cờ một cách dứt khoát.
Nhưng kết luận từ môn cờ vua có thể áp dụng vào cuộc sống hay không? Tôi rất ghét việc phân tích cách hoạt động của một bộ môn rồi áp nó vào môn khác hoặc vào cuộc sống. Ta đều biết insight trong mảng này chưa chắc đã áp dụng được vào mảng khác (domain dependence). Thiên tài vật lý như Einstein chưa chắc đủ trình độ đưa ra lời khuyên hẹn hò. Kiểu vậy.
Nhưng riêng về sức nặng của Brilliant Move, tôi thấy nó có vẻ đúng cả trong cờ và trong cuộc sống. Làm RẤT ĐÚNG một việc quan trọng thường đem lại nhiều thành quả hơn và tốn ít thời gian hơn so với làm lan man lắm thứ nhưng cái gì cũng làng nhàng. Và đừng quá lo lắng về những sai lầm nhỏ. Ai rồi cũng sai, nhưng người sai có Brilliant Move sẽ nắm chắc phần thắng đậm.
