Hôm nay nhìn lịch tường mới để ý năm 2023 đã trôi qua kha khá: phần cuống lịch bị xé trông cũng dày một đoạn rồi. Thời gian trôi qua với những người dùng lịch xé, như nhà tôi chẳng hạn, được đánh dấu bằng độ dày cuống lịch, hoặc độ dày phần lịch còn lại. Mỗi thiết bị đo thời gian cho phép mỗi xã hội hoặc mỗi người có cách theo dõi khác nhau.
Trong bài ĐEO ĐỒNG HỒ ĐỂ LÀM GÌ? trên chiep.co, tôi từng nhận xét thế này:
“Thời xưa con người không có khái niệm chính xác về thời gian trong ngày, vì nhanh chậm vài phút hay thậm chí cả tiếng không phải chuyện gì quan trọng trong các xã hội trước cách mạng công nghiệp. Người ta đo thời gian bằng những đơn vị mơ hồ như ‘“một tuần trà”, “một tuần hương”, “đủ nhai giập miếng trầu”, “ngọn sào đứng bóng”, tiếng gà kêu, hoặc thậm chí dựa vào loại hoa nào đang nở. Carl Linnaeus, nhà thực vật học người Thụy Điển, từng sáng tạo ra một cái “flower clock”, một khu vườn giúp chủ nhân xem được giờ trong ngày dựa vào việc quan sát xem bông hoa nào trong vườn đang nở hoặc đã tàn.”
Nghĩ đến đây tôi tự hỏi không biết có giống người nào không đo thời gian chăng?
Hồi ở Indonesia tôi được biết có một dân kỳ lạ tên là Penan sống trong rừng rậm Borneo. Họ không biết mình bao nhiêu tuổi, cũng không biết đang là năm bao nhiêu. Người Penan không quan tâm tới thời gian và cũng không biết đếm ngày tháng, vì trong rừng Borneo lá cây che phủ mọi thứ; con người khó quan sát mặt trời mặt trăng.
Người Amondawa trong rừng Amazon cũng không có khái niệm thời gian. Trong ngôn ngữ của họ không có từ tương đương với ngày, tháng, năm. Họ không có bất cứ loại đồng hồ hay lịch nào, cho nên cũng như người Penan, người Amondawa không biết tuổi của mình. Không ai tổ chức sinh nhật hay kỷ niệm những cột mốc như tuổi trưởng thành hay tuổi già, vì họ không có ý niệm thời gian trôi qua.
Lúc mới nghĩ đến những giống người không biết thời gian này tôi thấy hơi ghê. Nhưng nghĩ kỹ thì xung quanh ta đâu cũng toàn người Penan với Amondawa cả! Họ là những đứa cao su sai hẹn, những anh chị nhân viên 8h chấm công 8 rưỡi mới đến, hoặc những người chỉ hơi lớn tuổi một tí mà cứ phải ngại nói năm sinh. Nếu có ai chở họ về rừng Borneo hoặc Amazon thì tốt quá.
