Nhận biết khi nào một cậu bé trở thành chàng trai rất dễ. Tuổi dậy thì với vỡ giọng, mọc râu đánh dấu một chương khác trong cuộc đời. Nhưng từ con trai thành đàn ông thì câu chuyện phức tạp hơn. Mỗi người có những tiêu chí khác nhau để phân biệt đàn ông trưởng thành.
Dễ nhất, và dễ sai nhất, là dựa trên độ tuổi. Ta dễ dàng bắt gặp những anh chàng 30 tuổi vẫn trong trạng thái tâm lý của một đứa trẻ, và ngược lại. Phụ huynh muốn phân định đàn ông trưởng thành hay không bằng cách lập gia đình, với lý lẽ rằng “cứ lấy vợ rồi sẽ trưởng thành”. Nhưng đấy là các cụ cố lờ đi những ông choai choai lấy vợ xong vẫn ăn bám bố mẹ rồi sa đà vào cờ bạc rượu chè, bỏ vợ. Họ nghĩ con cháu mình sẽ khác.
Giữa đàn ông với nhau, chúng tôi đọ nhau về khả năng tài chính để xem thằng nào “trưởng thành” hơn. Tiền rất quan trọng và quả thực tiền làm nên một người đàn ông. Khả năng chi trả cho nhu cầu, thú vui của bản thân; chi trả thêm cho vợ con cha mẹ, thuốc thang khi đau ốm cho cả nhà: tất cả đều cần tiền. (Nói đến đây tôi thật sự không hiểu tại sao cái narrative “không cần tiền vẫn sống tốt”, “ra đảo sống để tiết kiệm và chữa lành” lại phổ biến đến vậy. Có lẽ những người ủng hộ cách sống đó chưa bao giờ trải qua cảnh đi làm với một cái bụng đói vì thiếu ăn hoặc đi chữa bệnh mà thiếu tiền). Vả lại, nhìn về nguyên nhân thì ta thấy kiếm ra tiền cũng chỉ là hệ quả của ý chí phấn đấu và tinh thần trách nhiệm; và đó cũng là những đặc điểm tinh thần của đàn ông trưởng thành. Trách nhiệm gồm có trách nhiệm với bản thân, với gia đình, và cao hơn là với đàn em, với cấp dưới ở chỗ làm và ngoài xã hội. Thiếu ý chí và thiếu trách nhiệm là biểu hiện của một cậu bé.
Ngoài những yếu tố trên, có một yếu tố nội tâm mà chỉ chính người đàn ông mới biết mình làm được hay chưa, đó là hòa giải với cha mình. Mối quan hệ cha – con trai thường nhiều sóng gió và ít khi thân thiết như mẹ – con. Lúc còn bé, chúng ta có xu hướng không đồng tình với hành động, lời nói của bố, thậm chí ghét. Khoảnh khắc bạn thông cảm (không nhất thiết phải đồng tình) và hiểu lý do vì sao bố mình từng hành động như vậy và bỏ qua cho con người già nua ấy, dù đúng dù sai; khoảnh khắc đó chính là lúc chúng ta trở thành đàn ông thực thụ.
